اصل یکصد و پنجاه و ششم(۱۵۶) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به صراحت اعلام داشته است:
قوه قضائیه قوه‌ای است مستقل که پشتیبان حقوق «فردی» و «اجتماعی» و ستون تحقق بخشیدن به عدالت و عهده‌دار وظایف زیر است:
۱ـ رسیدگی و صدور حکم در مورد تنظیمات، تعدیات، شکایات، حل و فصل دعاوی و رفع خصومات و اخذ تصمیم و اقدام لازم در آن قسمت از امور حسبیه که قانون معین می‌کند.
۲ـ احیای حقوق عامه و گسترش عدل و آزادی‌های مشروع
۳ـ نظارت برحسن اجرای قوانین
۴ـ کشف جرم و تعقیب و تعزیر مجرمان و اجرای حدود و مقررات مدون جزائی اسلام
۵ـ اقدام مناسب برای پیشگیری از وقوع جرم و اصلاح مجرمان
شهید فداکار حضرت‌آیت‌اله بهشتی با پشتکار و جدیت قانون اساسی را منطبق با اصول و موازین اسلامی، در جهت حفظ حقوق عامه طراحی و به تصویب مجلس و شورای نگهبان رسانید.
کلمات و جملات و عبارات بسیار قوی و فنی و مستدل و منطبق با نیازهای جامعه «انسانی» است، ولی باید حقوقدانان و دست‌اندرکاران قوه قضائیه و دلسوزان انقلاب اسلامی، به دور از هرگونه تعارف و ملاحظه‌کاری و محافظه‌کاری اندکی با خود خلوت کنند و به داوری بنشینند و اعلام کنند که آیا آنچه شهید بهشتی و دیگران در مورد «عدالت» بحث و گفتگو کرده‌اند، به عینه در جامعه اسلامی پیاده شده است یا خیر؟
با کمال تأسف باید گفت به علت فقدان یک مجموعه کامل وکالت رایگان در رأس سازمان گسترده «کانون وکلای دادگستری»، بسیاری از مظلومان و ستمدیدگان قادر به طرح دعوا و نوشتن دادخواست و اقامه دلیل برای دریافت حقوق پایمال شد? خود نیفتند.
برحسب ظاهر، ما تابلوی پرزرق و برق «وکالت معاضدتی» کانون را در خیابان سعدی، در حوالی بیمارستان امیراعلم مشاهده می‌کنیم. مردم ستمدیده هر روز، گروه گروه به این عمارت بلند و پرنشیب و فراز مراجعه و دعوای خود را طرح می‌کنند، ولی از آنجائیکه سیستم قبول «وکالت رایگان» بسیار پیچیده و پر رمز و راز است، بسیاری از مظلومان عطایش را به لقایش می‌بخشند و «ظلم» همچنان پایدار و استوار در جای خود باقی خواهد ماند.
یکی از موانع پیگیری وکالت رایگان، تهیّه استشهاد و اوراق گواهی استضعاف و فقر ارباب رجوع(ستمدیده) است که هر کسی حاضر به شکستن عزت نفس و اعلام فقر و نداری نیست. مانع دیگر، اطاله رسیدگی به درخواست مظلومان در این پایگاه حقوقی است.
حال باید دید که اصل ۱۵۶ قانون اساسی، توانسته است، جنبه‌های عملی بندهای زیبای این قانون را به درستی اجرا کند؟
وکالت رایگان، و گسترش عدالت و احقاق حق مظلومان، مهمترین دغدغ? شهروندان ستمدیده است که امیدواریم مورد توجه قوه قضائیه قرار گیرد.
والسلام
فیضعلی مدّاح ـ عضو هیأت علمی دانشگاه
منبع : اطلاعات
